TZOB Genel Başkanı Bayraktar, kasım ayı üretici ile market fiyat farklılıklarını açıkladı Açıklaması
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, kasımda üretici ile market ortasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 236,8 ile marulda görüldüğünü belirterek, markette 37 eserin 29’unda fiyat artışı, 8’inde ise fiyat azalışı olduğunu bildirdi.???????
Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, kasımda üretici ile market ortasındaki fiyat farklılıkları, girdi fiyatlarında yaşanan değişimler ve ziraî destekleme ödemeleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Kasımda üretici ile market ortasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 236,8 ile marulda görüldüğüne dikkati çeken Bayraktar, bu eseri yüzde 210,5 ile kırmızı mercimek, yüzde 209,8 ile elma, yüzde 180,6 ile maydanoz, yüzde 180,3 ile kabak, yüzde 180 ile havucun takip ettiğini belirtti.
Bayraktar, üreticide 3 lira 75 kuruş olan marulun markette 12 lira 63 kuruşa, 13 lira 84 kuruş olan kırmızı mercimeğin 42 lira 97 kuruşa, 5 lira olan elmanın 15 lira 49 kuruşa, 2 lira 6 kuruş olan maydanozun 5 lira 78 kuruşa, 6 lira 79 kuruş olan kabağın 19 lira 3 kuruşa, 4 lira 25 kuruş olan havucun ise 11 lira 90 kuruşa satıldığını tabir etti.
Markette 37 eserin 29’unun fiyatında artış, 8’inde ise azalış görüldüğüne işaret eden Bayraktar, şu bilgileri paylaştı:
“Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 42,9 ile pirinç oldu. Pirinçteki fiyat artışını yüzde 36,1 ile yeşil soğan, yüzde 33,1 ile Antep fıstığı, yüzde 22,4 ile kırmızı mercimek, yüzde 20,9 ile kuru kayısı ve domates takip etti. Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 17,2 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 6,4 ile marul, yüzde 3,4 ile tavuk eti, yüzde 1,6 ile mısırözü yağı izledi.”
Kasımda üreticide fiyatı en fazla düşen eserin yüzde 13,2 ile marul olduğuna dikkati çeken Bayraktar, bunu yüzde 12,9 ile taze fasulyenin, yüzde 11,7 ile ıspanağın, yüzde 10,4 ile sivri biberin, yüzde 8,2 ile limonun izlediğini bildirdi.
Bayraktar, üreticide en fazla fiyat artışının yüzde 48,8 ile kuru soğanda yaşandığını vurgulayarak, kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 44,7 ile yeşil soğanın, yüzde 31 ile Antep fıstığının, yüzde 30,7 ile salatalığın, yüzde 26,3 ile patatesin, yüzde 25,7 ile maydanozun, yüzde 20 ile domatesin izlediğini tabir etti.
Geçen ay üreticide 29 eserin 17’sinde fiyat artışı olduğunun altını çizen Bayraktar, 7 eserde fiyat düşüşü görüldüğünü, 5 eserde ise fiyatın değişmediğini belirtti.
Fiyat değişimlerinin sebepleri
Bayraktar, marul, ıspanak ve limonda arz artışının fiyatların düşmesine neden olduğunu vurgulayarak, sivribiber ve taze fasulyede talep azalışının eser fiyatlarını düşürdüğünü bildirdi.
Patates, kuru soğan, salatalık, yeşil soğan, domates ve maydanoz arzındaki azalmanın bu eserlerin fiyatlarını yükselttiğini belirten Bayraktar, talep artışının Antep fıstığında fiyatı yükselttiğini kaydetti.
Bayraktar, ziraî eser arzının azaldığı bir periyoda girildiğini söz ederek, örtü altı tarımı için ziraî eser maliyetlerine gübre, ilaç ve personellik üzere masrafların yanı sıra ısıtma ve elektrik üzere masrafların da eklendiği bir dönemin başladığına işaret etti.
Tarımsal girdi fiyatlarındaki artışların eser maliyetlerini üst çektiğine dikkati çeken Bayraktar, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu maliyetlerden ötürü artan eser fiyatları tüketiciyi mağdur ederken, üretici ise eline geçen gelirin birçoklarını masraflarına veriyor. Bu sebeple üreticilerimizin gelirleri düşüyor. Geliri düşen üreticimiz mağdur oluyor ve üretimden uzaklaşıyor. Bu durum, ziraî üretimin artmasını olumsuz istikamette etkilerken, ziraî eser arzının azalmasına sebep oluyor. Tüketici fiyatlarındaki artış yalnızca ziraî eser maliyetlerinden ve arz azalmasından kaynaklanmıyor. Eser, üreticiden çıkıp markete ulaşıncaya kadar fiyatı önemli oranda artıyor. Üreticilerimizin maliyetlerini düşürmeden, tüketiciye ulaşana kadar olan süreçte oluşan çok fiyat artışlarına bir tahlil bulunmadan, piyasada rekabet sağlanmadan ve eser fiyatları denetlenmeden tüketicilerin de ucuz besine ulaşması mümkün değildir.”
Bayraktar, gıdanın spekülasyona açık bir sektör olduğunun altını çizerek, tüketicilere, ürün fiyatlarına müdahale etme güçlerini kullanıp, fahiş fiyattan ürün satan marketlerden alışveriş yapmayarak bu işletmeleri “cezalandırmaları” çağrısında bulundu.
Besi ve süt hayvancılığında maliyet artışlarının, üretimi sürdürebilir olmaktan çıkardığını belirten Bayraktar, bazı marketlerde peynir fiyatlarının et fiyatlarını geçtiği bir ortamda hem üretici hem de tüketici için acil tedbirler alınmasını istedi.
“Destekler artırılsın” talebi
Bayraktar, tarımsal üretimde en önemli 2 girdinin mazot ve gübre olduğunu, sertifikalı tohum ve fidan destekleri her yıl düzenli olarak verilirken, üretim masraflarında önemli payları olan ilaç, yem, tarımsal sulamada kullanılan elektrik ve sulama girdilerinin göz ardı edildiğini kaydetti.
Yemin, hayvansal üretimin can damarı olduğunu vurgulayan Bayraktar, şu ifadeleri kullandı:
“Maliyet sorunuyla boğuşan üreticilerimize, hayvansal üretimde kullanılan yem başta olmak üzere, öteki girdilerde de sağlanacak dayanaklar ziraî üretimi artıracak, üretimin sürdürülebilirliğine katkı sağlayacaktır. İktisadın öteki dallarına kaynak sağlayan, bu dalların katma kıymet yaratmasına ön ayak olan, dış ticaret açığına müspet istikamette katkı veren tarım kesimine daha çok kıymet verilmelidir.”
Bayraktar, pamuk üreticisinin yaşadığı sıkıntılara ilişkin ise şunları kaydetti:
“2022’de üreticimiz birçok eserde emeğinin karşılığını alırken, pamukta umduğunu bulamadı. Global olarak pamuğa talebin düştüğü ve fiyatların gerilediği bu devirde pamuk üretiminden vazgeçmenin ağır faturası tekrar bu ülkeden döviz olarak çıkacak, her ülkeye nasip olmayan mevcut pamuk alanları değerlendirilemeyecektir. Pamukta uzun vakittir artırılmayan destekleme primlerinin ve girdi takviyelerinin artırılması ve dönem başlamadan üreticiye verilmesi gerekiyor.”
